Rol :Yönetmen
Doğum Tarihi :28.06.1945
Doğum Yeri:İstanbul
Türk oyuncu, senarist ve yönetmen.
Türk sinemasında 'Sultan' lakabıyla anılmaktadır. 1960'larda sinema ile tanışmış, ilk sinema ödülü 1964 Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde Acı Hayat filmiyle en başarılı kadın oyuncu ödülünü almıştır. Toplamda 222 filmde rol alan Türkan Şoray, bu sayıyla dünyanın 'en çok film çeviren' kadın oyuncusudur. Şoray, 12 Mart 2010 tarihinde UNICEF Türkiye iyi niyet elçisi seçilmiş, 'Sevgiyle yapılamayacak bir şey yoktur diye düşünüyorum. Gücü sevgiyle birleştirirsek, birçok sorunun üstesinden gelebiliriz' demiştir. Ayrıca Şoray'ın kendi adını taşıyan bir ilkokul da vardır.
Sinema oyuncuları Hülya Koçyiğit, Filiz Akın ve Fatma Girik'le birlikte, Türk sinemasının bir dönemine damgasını vurmuş dört önemli kadın oyuncudan biri kabul edilir. Bu dörtlü içerisinde, yönetmenlik yapan tek sinema oyuncusu olan Şoray, başrolünde kendisine eşlik eden Kadir İnanır ile oynadığı 1972 yapımlı Dönüş, 1976 yapımlı Bodrum Hakimi, 1973 yapımlı Azap, 2015 yapımı Uzaklarda Arama'nın tek başına; 1981 yapımlı Yılanı Öldürseler filminin ise Şerif Gören ile birlikte yönetmenliğini yapmıştır.
Hayatı
İstanbul'un Eyüp ilçesinde doğan Türkan Şoray memur bir ailenin ilk çocuğudur. Nazan ve Figen adında iki kızkardeşi daha olan Şoray'ın babası vefat etmişti. Annesi Meliha Şoray'ın desteğiyle sinemaya adım atan Şoray, 1962 yılında Galatasaray eski asbaşkanı Rüçhan Adlı ile 20 yıl bir birliktelik yaşadı. Bu süre içinde birkaç defa ayrılıp barışan çift, Rüçhan Adlı'nın eşinden bir türlü boşanmaması yüzünden yollarını ayırdı. Türkan Şoray, 1995 yılında hastaneye kaldırılan Adlı'yı son anlarına kadar yalnız bırakmadı. Tiyatro oyuncusu Cihan Ünal ile 1983'te evlenmiş 1987'de ayrılmış ve bu evlilikten Yağmur adlı bir kızları olmuştur.
Kariyeri
Henüz Fatih Kız Lisesi ortaokulu bölümünde okurken Karagümrük'teki ev sahiplerinin kızı olan, Türk sinemasında sonraları 'Panter Emel' olarak tanınacak sinema oyuncusu Emel Yıldız ile bir film setine giden Türkan Şoray, Türker İnanoğlu'nun teşviki ile Yeşilçam'a adım atar. Emel Yıldız'ın yerine Şoray'ın da kariyerinin başlangıcı anlamına gelen 1960 yılı yapımlı Köyde Bir Kız Sevdim filminde Baki Tamer ile başrol de oynamıştır. Türkan Şoray sinemaya başlamasıyla ilgili anısını şöyle anlatır:
'Sinemaya girmeden önce mahallemize bir film seti geldi. Filmin bir setini mahallemizde çekeceklerdi. Başrol oyuncusu kadını gördüğümde 'ne kadar güzel bir kadın' dedim. Bu kadın Muhterem Nur'du. Öyle şaşkın bir şekilde bakınırken yanıma bir adam geldi ve 'Sen de filmlerde oynamak ister misin?' diye sordu. Korktum ve hemen eve kaçtım. Bu adamın da daha sonra Memduh Ün olduğunu öğrendim. O zaman film setinden kaçmıştım ama daha sonra film setleri hayatım oldu.' der.
Şoray'a ilk Altın Portakal ödülü getiren 1964 yapımlı yönetmenliğini Metin Erksan'nın yaptığı başrollerinde Şoray ve Ekrem Bora'nın yer aldığı Acı Hayat filmi 'Manikürcü Nermin'i canladıran oyuncu için kariyerinde önemli basamak olmuştur. 1968 yılında, Şoray'a kariyerinde ikinci Altın Portakal ödülünü Sait Faik Abasıyanık'ın 'Menekşeli Vadi' adlı öyküsünden esinlenerek Safa Önal tarafından senaryosu yazılan 'Vesikalı Yarim' filmi kazandırmış, yıllar sonra filmin yenilenmiş kopyasının yeniden yayımlandığı İstanbul Film Festivali'nde konuşan Türkan Şoray film için; 'Türk sinemasının yeri çok zor doldurulacak bir yönetmen olan Lütfi Akad'la çalışmış olmak benim için çok mucizevi bir şeydir. 'Türkan, gözlerinle oynayacaksın' diyordu bana. Gözlerimle oynamayı Lütfi Akad öğretti bana.' demiştir.
Başrolde bir eşe sahip oyuncuların başarılı olduğu filmlerde Şoray'a onlarca erkek sinema aktrisi eşlik etmiştir. Klasikleşmiş birkaç Şoray filminde de eleştirmen Agah Özgüç'ün deyimiyle 'Seyirciyi aldatmak, daha fazla para kazanmak için' yayınlanmamış ancak seyirciye yayınlanmış gibi afişi basılmıştır. Şoray'ın Ediz Hun'la oynadığı 1980 yapımı Tabancamın Sapını Gülle Donatacağım adlı filmin afişinde Türkan Şoray ve Kemal Sunal olmasına karşın Ediz Hun ve Türkan Şoray'ın oynadığı Güllü Geliyor Güllü filmi vardır. Kemal Sunal, sadece figüran oyuncudur. Sonrasında Kemal Sunal'ın popüler oluşuyla aynı film başka adla, başka afişle tekrar yayınlanmıştır. İlginç olaylardan biride Keşanlı Ali filmi olup görüntü yönetmeninin adı olan Ali, film afişinde Keşanlı'nın altına büyük harflerle yazıldığından 'Keşanlı Ali' olarak adlandırılıyor.
Şoray'ın ilginç sinema deneyimlerinden biri kendisi ile Filiz Akın'ın Günahkâr Kadın filminde bir araya getiren Ülkü Erakalın'dan henüz 17 yaşındayken bir film çekimi sırasında yediği tokat olmuştur.
1990'lı yıllarla birlikte, televizyon dizileri çalışmalarına da ağırlık vermeye başlamış, yaptığı bu çalışmalardan en çok ses getiren ve uzun ömürlü olanları, başrollerini Şener Şen'le paylaştığı İkinci Bahar ve Haluk Bilginer ile paylaştığı Tatlı Hayat olmuştur.
'Sinemam ve Ben' isimli otobiyografi kitabı ile 'Türkan Şoray Söylüyor' isimli bir müzik albümü de bulunmaktadır.
Bugüne kadar 203 filmde rol almıştır. Türkan Şoray ilk televizyon programı olan ve NTV'de yayınlanan konuklarıyla birlikte kendi sinema kariyerinin konuşulduğu televizyon programı Sinema Benim Aşkım'ı (2010-2011) sunmuştur. Şoray programında sinema oyuncuları ile sinema kariyerini anlatmaktadır.
Filmografisi
2007 Hicran Sokağı
2007 Suna
2006 Ayın Yıldızı
2006 Aşk Beklemez
2006 Hayatımın Kadınısın
2004 Mürüvvetsiz Mürüvvet
2002 Gönderilmemiş Mektuplar
1997 Nihavend Mucize
1995 Yer Çekimli Aşklar
1994 Bir Aşk Uğruna
1993 Şahmaran
1991 Menekşe Koyu
1990 Berdel
1990 Soğuktu ve Yağmur Çiseliyordu
1989 Ölü Bir Deniz
1988 Ada
1987 Hayallerim, Aşkım ve Sen
1987 Gramofon Avrat
1987 On Kadın
1987 Rumuz Goncagül
1985 Körebe
1985 Bir Kadın Bir Hayat
1984 Bir Sevgi İstiyorum
1983 Metres
1983 Seni Seviyorum
1982 Mine
1982 Seni Kalbime Gömdüm
1981 Yılanı Öldürseler
1979 Aşk ve Nefret
1979 Hazal
1979 Küskün Çiçek
1978 Sultan
1978 Bir Aşk Masalı
1978 Cevriyem
1978 Tatlı Nigar
1977 Selvi Boylum, Al Yazmalım
1977 Baraj
1977 Dila Hanım
1976 Deprem
1976 Bodrum Hakimi
1976 Devlerin Aşkı
1975 Acele Koca Aranıyor
1974 Şenlik Var / Bal Kız
1974 Yüreğimde Yare Var
1974 Çılgınlar
1974 Açlık
1973 Mahpus
1973 Güllü Geliyor Güllü
1973 Azap
1973 Sultan Gelin
1973 Asiye Nasıl Kurtulur?
1973 Yalancı / Çok Yalnızım
1973 Namus Borcu
1973 Gazi Kadın / Nene Hatun
1973 Dert Bende
1972 Cemo
1972 Zulüm
1972 Dönüş
1972 Sisli Hatıralar
1972 Vukuat Var
1972 Çile
1971 Sevmek ve Ölmek Zamanı
1971 Gelin Çiçeği
1971 Ateş Parçası
1971 Melek mi Şeytan mı? Asrın Kadını
1971 Mavi Eşarp
1971 Unutulan Kadın
1971 Yedi Kocalı Hürmüz
1971 Güllü
1971 Bir Kadın Kayboldu
1971 Gülüm, Dalım, Çiçeğim
1971 Bir Genç Kızın Romanı
1970 Bülbül Yuvası
1969 Fosforlu Cevriyem
1969 Bana Derler Fosforlu
1969 Aşk Mabudesi
1969 Buruk Acı
1969 Kölen Olayım
1969 Sonbahar Rüzgarları
1969 Sana Dönmeyeceğim
1969 Seninle Ölmek İstiyorum
1969 Ateşli Çingene
1969 Günah Bende mi?
1969 Buğulu Gözler
1969 Arım, Balım, Peteğim
1969 Kara Gözlüm
1969 Hayatım Sana Feda
1969 Ağlayan Melek
1969 Tatlı Meleğim
1969 Mazi Kalbimde Yaradır
1969 Birleşen Yollar
1969 Merhamet
1969 Herkesin Sevgilisi
1969 Mağrur Kadın
1968 Kahveci Güzeli
1968 Vesikalı Yarim
1968 Abbase Sultan
1968 Ayşem
1968 Hapishane Gelini
1968 Kadın Severse
1968 Dünyanın En Güzel Kadını
1968 Aşk Eski Bir Yalan
1968 Artık Sevmeyeceğim
1968 Ağla Gözlerim
1968 Kadın İntikamı
1968 Kadın Değil, Baş Belası
1967 Bir Dağ Masalı
1967 Bir Şoförün Gizli Defteri
1967 Ayrılsak da Beraberiz
1967 Ağlayan Kadın
1967 Ana
1967 Sinekli Bakkal
1967 Ölümsüz Kadın
1967 Kelepçeli Melek
1967 Kara Duvaklı Gelin
1967 Her Zaman Kalbimdesin
1967 Tapılacak Kadın
1966 Altın Küpeler
1966 Sana Layık Değilim
1966 Akşam Güneşi
1966 Çalıkuşu
1966 Kenarın Dilberi
1966 Meleklerin İntikamı
1966 Anaların Günahı
1966 Düğün Gecesi
1966 Siyah Gül
1966 Meyhanenin Gülü
1966 Karanfilli Kadın
1966 Günahkâr Kadın
1966 Ferhat ile Şirin
1966 Eli Maşalı
1966 El Kızı
1966 Çamaşırcı Güzeli
1965 Ekmekçi Kadın
1965 Elveda Sevgilim
1965 Seven Kadın Unutmaz
1965 Komşunun Tavuğu
1965 Sürtük
1965 Siyah Gözler
1965 Hayatımın Kadını
1965 Garip Bir İzdivaç
1965 Veda Busesi
1965 Vahşi Gelin
1964 Adanalı Tayfur Kardeşler
1964 Dağların Aslanı
1964 Mualla
1964 Fıstık Gibi Maşallah
1964 Kızgın Delikanlı
1964 Anasının Kuzusu
1964 Macera Kadını
1964 Kader Kapıyı Çaldı
1964 Gözleri Ömre Bedel
1964 Gençlik Rüzgarı
1964 Bücür
1964 Yılların Ardından
1964 Bomba Gibi Kız
1964 Öksüz Kız
1963 Adanalı Tayfur
1963 Köroğlu (Dağlar Kralı)
1963 Beni Osman Öldürdü
1963 Acı Aşk
1963 Çapkın Kız
1963 Küçük Beyin Kısmeti
1963 Sayın Bayan
1963 İki Kocalı Kadın
1963 Çalınan Aşk
1963 Bütün Suçumuz Sevmek
1963 Badem Şekeri
1963 Genç Kızlar
1963 Ayşecik Canımın İçi
1962 Biz de Arkadaş mıyız?
1962 Acı Hayat
1962 Lekeli Kadın
1962 Billur Köşk
1962 Bir Haydut Sevdim
1962 Bardaktaki Adam
1962 Aşk Yarışı
1962 Zorlu Damat
1962 Allah Seviniz Dedi
1962 Kırmızı Karanfiller
1962 Dikmen Yıldızı
1962 Ümitler Kırılınca
1962 Ne Şeker Şey
1961 Otobüs Yolcuları
1961 Melekler Şahidimdir
1961 Siyah Melek (Zincirler Kırılırken)
1961 Hatırla Sevgilim
1961 Utanmaz Adam
1961 Sevimli Haydut
1961 Kaderin Önüne Geçilmez
1961 Gönülden Gönüle
1961 Dikenli Gül
1961 Aşk Ve Yumruk
1961 Afacan
1961 Kardeş Uğruna
1960 Köyde Bir Kız Sevdim
1960 Aşk Rüzgarı
1960 Güzeller Resmi Geçidi
Televizyon
2012 Bir Zamanlar Osmanlı: Kıyam
2009 Altın Kızlar
2008 Vurgun
2007 Aşk Yeniden
2006 Cemile
2001 Tatlı Hayat
1998 İkinci Bahar
1996 Gözlerinde Son Gece
1994 Bir Aşk Uğruna
1993 Tatlı Betüş
Yönetmen
2015 Uzaklarda Arama
1981 Yılanı Öldürseler
1976 Bodrum Hakimi
1973 Azap
1972 Dönüş
Senaryo
1981 Yılanı Öldürseler
1972 Buğulu Gözler
1970 Dönüş
1969 Buruk Acı
Ödülleri
1964 Antalya Altın Portakal Film Festivali - En İyi Kadın Oyuncu Ödülü, Acı Hayat
1968 Antalya Altın Portakal Film Festivali - En İyi Kadın Oyuncu Ödülü, Vesikalı Yarim
1972 5. Altın Koza Film Festivali - En Başarılı Kadın Oyuncu, Mahpus
1972 1. Altın Kelebek Ödülleri - En İyi Kadın Oyuncu Ödülü
1973 Moskova Film Festivali (Rusya) - Özel Ödül, Dönüş
1978 Taşkent Film Festivali - Uluslararası Aytmatov Kulübü Geleneksel Ödülü, Selvi Boylum Al Yazmalım
1987 Antalya Altın Portakal Film Festivali - En İyi Kadın Oyuncu, Hayallerim, Aşkım ve Sen
1990 2. İzmir Film Festivali - Altın Artemis Onur Ödülü
1991 Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı ünvanı
1992 8. Bastia Akdeniz Sinemaları Festivali - En İyi Kadın Oyuncu, Soğuktu Ve Yağmur Çiseliyordu
1994 6. Ankara Uluslararası Film Festivali - Emek Ödülü
1994 Antalya Altın Portakal Film Festivali - En İyi Kadın Oyuncu, Bir Aşk Uğruna
1996 15. Uluslararası İstanbul Film Festivali - Sinema Onur Ödülü
1999 Roma Film Festivali - Büyük Ödül
1999 2. Uçan Süpürge Kadın Filmleri Festivali - Kadın Yönetmen Ödülü
2000 Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi - Zirvedekiler 2000 Ödülü
2001 Akademi İstanbul - Yılın En Başarılı Sanatçısı Ödülü
2009 Sadri Alışık Ödülleri - Onur Ödülü
2013 Engelsiz Yaşam Vakfı - Türk Sineması Üstün Başarı Ödülü
2013 11. Türk Film Festivali - Onur Ödülü